DE ESTELLA A LOS ARCOS
Por Pepe de Rocaforte
23 de maio - Neste novo día vai saltar a primeira nota desagradable. Despois de pasarmos pola beira das “Bodegas Irache”, na localidade do mesmo nome, onde a disposición dos camiñantes hai unha fonte que bota viño, ó chegar nós, algo antes das oito da mañá, a fonte, como aviso previo para a xornada que se aveciña, está seca (seica o horario de funcionamento coincide co horario laboral das bodegas. ¡Mala sorte para os bebedores!).
Deixamos á esquerda os cumes de Montejurra, e máis adiante, agora á dereita, o pericoto sobre o que se ergue a aínda belicosa, a pesar de medio arruinada, imaxe do castelo de Monjardín. Tamén á dereita pasaremos pola beira da “Fonte dos Mouros”, un alxibe románico, do século XIII, recentemente restaurado. Xa na baixada, camiñamos entre viñedos onde se afanan a quitar follas grupos de traballadores portugueses.
Por fin vemos ó lonxe o casarío de Los Arcos. É mércores, vinte e tres de maio do ano de gracia de 2001. Esta noite, ás nove menos cuarto, xógase a final da Liga de Campións de Europa de fútbol entre o Valencia e o Bayern de Munich. A cousa do mediodía, despois de vir escoitando a fío o canto do paspallás polo medio das searas de trigo e o do cuco ó lonxe nos piñeirais que cubren a aba dun monte á nosa esquerda, chegamos á vila de Los Arcos onde entramos por unha rúa estreita, flanqueada de casas con escudo. As viseiras das cornixas van retrocedendo con respecto ás das casas que vimos vendo desde o Pirineo ata Pamplona. A rúa semella recén lavada, limpa e silenciosa. De vez en cando algunha muller á porta da casa, de vasoira na man, detida nos seus labores de limpeza, saúdanos ó pasar. Baixamos pola beira da igrexa de Santa María, unha mole imponente de boa pedra, e atravesado o río Odrón chegamos ó albergue, de propiedade municipal, no que anteriormente foran vivendas dos mestres. O seu uso foi cedido polo concello ós “Amigos do Camiño de Santiago de Navarra”, quen pola súa vez fixeron cesión da súa administración a outro grupo de Amigos do Camiño, de nacionalidade belga.
Conto esto antes de referir o feito que me fixo ter noticia de tal circunstancia. Foi o seguinte: Á entrada do albergue un grupo de peregrinos valencianos, tres homes e unha muller, pregúntanlle ó hospitaleiro, un tal Lieve Gilbert, belga coma Tintín ou o capitán Haddock, se esta noite e pola circunstancia especial de xogarse a final da Copa de Europa, poderían atrasar a hora de entrada ata cousa das dez e media ou once. O interfecto responde, cunha certa dureza innecesaria, sen erguer a ollada do taboleiro da mesa detrás da que se senta: “As normas do albergue din que a hora de cerrar é a das dez da noite, e a hora de plantarse fóra a das oito da mañá”. Os valencianos insisten: trátase dunha ocasión extraordinaria, non se vai repetir, non farán ningún ruído cando regresen, xoga un equipo da súa cidade... Pero o fulano mantense nas súas trece. Arrandea a cabeza a un lado e a outro, sempre sen erguer os ollos ós dos seus interlocutores, un sorriso curil (non me parece tan axeitado para o caso o adxectivo “eclesiástico”) endurécelle, cousa curiosa, máis que lle adozar as faccións, e repite o seu único soniquete: “hora de cerrar: ¡as dez!”, “hora de cerrar: ¡as dez!”, sen querer oír para nada os rogos dos valencianos. Chegado un momento, rebenta: “Vós non sodes peregrinos. ¡Ídevos a un hotel!”. A muller que forma parte do grupo, que se descalzara ó chegar, móstralle os pés con bochas, algunhas delas sangrantes: “¿Dis que non son peregrina? Olla os meus pés”. Pero o tipo cada vez en plan máis duro levántase e xa a berros empeza a largar: “Nós (el e a súa muller) somos os amos no albergue. ¡Fóra de aquí!” Tal intemperanza fai exaltar tamén a un dos valencianos: “A min non podes botarme así e non me dá a gana de saír. Son un peregrino, teño dereito a estar no albergue”. E o julai belga a repetir: “No albergue son o amo. ¡Fóra de aquí inmediatamente ou chamo á policía!” E o valenciano: “Pois chámaa xa. Veña, home, ¡chámaa dunha vez!” Nestas, o fulano esíxelle ó valenciano a credencial de peregrino e o documento de identidade. “Ensínocho, pero na miña man. Non o toques. E ti vasme dar tamén o teu nome, porque te vou denunciar”, respóndelle o outro. “O meu nome está escrito aí na porta, e vou chamar á policía agora mesmo”. O belga, fóra de si, as mans a lle tremer, empeza a buscar na guía telefónica. O valenciano apunta o nome escrito nun carteliño na porta do que tal vez sexa un despacho e repite que o vai denunciar. A muller do grupo agárrao polo brazo e dille: “Vámonos de aquí”. Por fin entre ela e os outros dous compañeiros conseguen arredar ó exaltado e vanse. O belga recupera o sorriso curil, entre obsequioso e hipócrita, e pregúntanos: “¿Van durmir aquí?”, coma se non tivese pasado nada. Síntome tan dominado polo noxo e por un malestar na boca do estómago que estou a punto de replicarlle: Despois do visto tampouco nós queremos ficar. Pero dentro, na planta alta, están xa, duchados e vestidos, dous compañeiros do grupo en que vimos e acabo por me sobrepoñer ó noxo e presentarlle a miña credencial para que tome nota e me estenda o recibo.
Despois de instalados saímos dar unha volta e atopámonos con outros dous valencianos con quen temos unha boa sintonía desde hai uns días. Pregúntolle se esta noite queren ver o partido de fútbol do Valencia, porque en tal caso deben buscar outro albergue. E a continuación refírolle o incidente de que acabamos de ser testemuñas. Eles fican indignados. “O que procede é ir denunciar o feito ó concello”, dinme (o albergue é municipal, como xa contei antes). Parécenos unha boa idea e alá imos os catro.
Nas oficinas do concello non atopamos ninguén, só dous homes que ó lle preguntar dinnos que eles están esperando por alguén para lle firmar unha factura de non sei que reparación que acaban de facer. Por fin, pasado un tempiño, aparece unha funcionaria, e logo un funcionario, que nos atenden con amabilidade. Contámoslle o caso e é cando o home nos explica o da cesión por vinte anos á Confraría dos Amigos do Camiño de Santiago en Navarra, quen por súa vez cederon a explotación (non dixo explotación, senón administración, xestión, ou cousa similar) á asociación belga de marras.
De calquera xeito chama por teléfono ó representante dos Amigos Navarros e exponlle o feito. Pola parte de conversa que oímos entendemos que o seu interlocutor xa ten coñecemento do suceso. O funcionario municipal dille que, de todos os xeitos, non estará de máis que se achegue polo concello e escoite a nosa versión. O outro parece negarse en principio e o funcionario respóndelle: “daquela debo poñer todo esto en coñecemento do alcalde”. Ó fin semella que o outro accede a virnos escoitar e, efectivamente, ó cabo dun cuarto de hora aparece alí. O funcionario preséntanos e fainos pasar a todos a un salón para falarmos alí; ofrécenos uns cafés, ou o que queiramos, invitación que refugamos, e pasamos a contar de novo a historia.
Despois de certas reticencias, o representante dos “Amigos Navarros” acaba concedéndonos cando menos o beneficio da dúbida e di que cando veña por aquí o presidente da asociación belga porá o feito no seu coñecemento, aínda que a cousa, agrega, sorpréndeo bastante, na vila todos opinan que os belgas son unha parella encantadora, que nunca tiveron problemas con ninguén. ¿Encantadora?, pregúntome eu, a cousa paréceme imposible só con me acordar do aspecto de ambos. Dúas informacións posteriores afirmarannos nesa opinión. Primeira: unha parella nova, tanto el como ela entre os vinte e cinco e os trinta anos, dirannos cousa dunha hora máis tarde que proseguen camiño ata Torres del Río. Estráñome e daquela explícanme que entraron ó albergue e cando estaban lendo non sei que información nun cartel pegado no corredor achegóuselle a hospitaleira e preguntoulle se ían durmir alí aquela noite, ó que o mozo lle respondeu que aínda non o tiñan decidido, estábano pensando. A belga entón respondeulle tallante: “Pois pensádeo fóra”.
O segundo caso, este verdadeiramente sanguento, contaríamo unha muller de Eibar, de sesenta e sete anos, a quen encontramos un día despois á entrada de Viana. A muller sufrira unha caída baixando o Alto do Perdón e escordara un nocello. Chegara mal e arrastro a Muruzábal, onde lle vendaron o pé e lle dixeron que podía continuar camiño con coidado; pero ó se botar a andar de novo empezoulle a doer de tal xeito que case non se podía manter dereita. Chegou como puido a Los Arcos e quedou aquela noite no famoso albergue patroneado polos belgas. Ó día seguinte pediulle que a deixasen ficar outro día máis para ver de recuperarse un pouco da dor. A hospitaleira, chea de xusta e relixiosa paixón normativa, respondeulle que o regulamento era moi claro: un peregrino non podía botar máis dunha noite no mesmo albergue, e despachouna a seguido con vento fresco. A muller chegou, mal que ben, a Torres del Río, onde fixo noite, e ó día seguinte andou o tramo de Torres del Río a Viana, onde a encontramos preto do final da etapa, nun estado tan lamentable que me sentín obrigado a cargar coa súa mochila ata o albergue para lle alixeirar un pouco o peso e que puidese chegar. Alí remataría a súa peregrinación, porque ó día seguinte outros dous peregrinos axudárona a subir a un coche para Logroño, onde a esperaban uns parentes con quen regresaría de volta á súa casa de Eibar.
Aquí un novo inciso: cando chegamos a Puente La Reina, ó albergue dos PP. Reparadores, había alí unha rapaza catalá, un tanto grosa, feita literalmente puré, quen en vista do estado de esgotamento en que se encontraba solicitou ficar un día máis para recuperarse, ó que os hospitaleiros non puxeron ningunha pega. Aínda hai diferencias.
Retomando a historia da denuncia no concello de Los Arcos: o funcionario municipal ofreceunos cantas satisfaccións puido. E, pola tarde, o representante da Confraría Navarra faríanos de amable guía para mostrarnos os tesouros artísticos da igrexa local, así coma do claustro anexo. Despedímonos coa promesa de escribir ós máis importantes xornais de España, unha vez rematada a peregrinación, para dar conta do suceso, ameaza que logo non habiamos cumprir.
Aquel mesmo día, mentres xantabamos nun restaurante da vila, volveriamos encontrar ós catro valencianos do altercado que optaran por se aloxar nun hostal da localidade. Volveriámolos ver en Logroño, onde nos dixeron que daban por rematada a peregrinación por teren que regresar ós seus traballos. Os outros dous valencianos que nos acompañaran na denuncia tamén preferiran non quedar naquel albergue e seguiran camiño a Torres del Río baixo o sol das tres da tarde.
Ningún comentario:
Publicar un comentario