GUARDA E CÓRDOBA

Por Pepe de Rocaforte

                       Guarda. Praza Velha

           Hai xa moitos anos escribín unhas notas zumegantes de almibre lírico que hoxe recupero con certo pudor: “Se unha tarde de outono un viaxeiro -con permiso de Italo Calvino- sube da estación do ferrocarril cara o píncaro onde se apolica a cidade máis alta de Portugal, levará de compaña o fungar do vento na charneca e, quizais tamén, o son dun chocallo avisador da presenza dalgunha vaca solitaria entre as penedas ó lonxe.

           “Polos cumes da serra da Estrela o silencio faráselle transparente nun ceu de outono contra o que perde forza o zoar dos coches circulando adoecidos pola vía rápida que vai de Vilar Formoso a Aveiro. Automobilistas enfermos de velocidade, alleos á quietude de séculos na que se inmobiliza esta paisaxe montesía.”

            Naquela ocasión en que subía a Guarda viñéronme ó pensamento uns versos de Lorca: “Córdoba. / Lejana y sola /.../ Aunque sepa los caminos / yo nunca llegaré a Cordoba.” ¿Por que razón lembrei alí o poema de Lorca, cando ningún punto en común atopaba entre a cidade andaluza e a portuguesa? Pensei se sería por unha asociación mental co poema do rei Don Sancho: “Ai eu coitada, como vivo em gram desejo / por meu amigo que tarda e non vejo; / muito me tarda / o meu amigo na Guarda”. Pero a idea non me acababa de convencer.

Sería despois, ó ler “Lorca y el caballero solo” en “Las palabras de la tribu” de José Ángel Valente, cando atopei a explicación. No seu ensaio fala o poeta ourensán de como na obra de Lorca se sinte o paso “ó espazo primordial ou á orixe, onde mito e historia se unifican.”

          “Tal vez –continúa dicindo Valente- haxa poucos poemas de Lorca que en tan breve espazo verbal arrastre tantas capas de significación non explicitamente declarada como a segunda “Canción de jinete” ... “As torres de Córdoba son no poema outro dos grandes símbolos do centro do mundo, do lugar axial –tantas veces representado por unha cidadela ou un castelo- e a marcha do xinete é a marcha implacable do xa encamiñado ó centro oculto, ó que se chega ou non se chega, pero ó que se vai”.

          ¿E como lle dou hoxe tantas voltas a este tema? Porque o outro día indo no coche sintonicei “Radio 3” e cheguei a escoitar o remate dunha entrevista en Ourense con José Manuel Murillo (que lamento non saber quen é) e quizais tamén co fotógrafo Manuel Vilariño, a quen se nomeaba, pero non puiden oír naquel curto final do espazo. E nese curto espazo sorprendeume unha pregunta do entrevistador: “A estas alturas ¿sabe alguén quen era José Ángel Valente?”

          Así mesmo. ¿Falabamos o outro día de autores esquecidos? Pois esto parece ser o que hai.