Crónicas desde o outro mundo (5)

                                                                        O Curmàn de Undochán

Plátanos centenarios desde o meu 9º andar…

    Esta primavera austral madrugou o florecemento das árbores. Tanto, que ao chegar eu xa pasara o tempo florido dos plátanos que protagonizan a flora urbana montevideana, xeralmente rexeitados pola peluxe cor de ouro vello que botan xenerosamente e causan conxuntivites a cachón. A maiores, as suas e as raiceiras horizontais doutras árbores, como os autóctonos paraísos, esbandallan os paseos das ruas (veredas no español do país), levantando as lousas que é un mal endémico nesta tan dispersa como hiper arbórea urbanización.

     Si puiden gozar da florescencia lila das jacarandás, miñas predilectas, seguida da amarela das tipas, a estraren aceras e calzadas cun manto tan vistoso como molesto para os porteiros de fincas e barrendeiros. Como amoladora é a caída das follas en toda estación, agás no desfollado inverno, por mor dos fortes ventos a quebraren as ponlas… por suposto moito máis mesta a follaxe no outono.

     Logo, cara a ese outono, virán os paloborrachos, coa sua espectacular eclosión de grandes flores rosadas e os seus troncos espiñentos e cun feitío abombado, semellante a unha botella, que foi tal vez o causante do seu nome popular… e son aínda máis invasivos do chan, mesmo a produciren perigosos esbaramentos dos peóns. Todas tres árbores autóctonas das Américas, como o ombú (a bela sombra dos brasileiros, do cal temos un exemplar nos xardíns coruñeses, sen dúbida prantado por algún americano), o ceibo (do que tamén hai un representante na Casa de Rosalía) ou a palmeira, esta con máis dunha variedade americana.

     Hai, porén, un arbusto do que só vemos nas ruas capitalinas as suas flores, pois pertence ao ámbito dos xardíns privados (sendo moi explotados comercialmente), cal é o xasmineiro, que dá esas a xeito de gardenias xigantes chamadas jazmín del Cabo (por proceder antano do Cabo de Boa Esperanza, beiras dun país que fica á mesma latitude xeográfica que este que nos ocupa). O seu recendo findaneiro nas esquinas urbanas é ben gorenteiro, tal o doutras variedades locais, como o delicado jazmín del país ou de lluvia, coas suas pequeniñas flores tamén brancas. Hibiscos e adelfas completan sen a esgotar a flora da cidade.

     Tamén madrugueira por estes lares é a luz do día: pergúntome por que para uns poucos amañece ás 5’30… sendo que para uns moitos anoitece xa ás 20’30, isto cando os días máis longos? Aqueles madrugóns da flora son naturais, en canto este adianto nos reloxios é artificial, como produto de quen mando no conto… e tan deslocado como o atraso horario da Galiza nas interminábeis tardiñas de xullo…

     Todo este arborado, a formar as típicas bóvedas –máis propias que serían de estradas rurais que de ruas urbanas-, asombra aos visitantes, mesmo aos veciños do sul, e entre eles a aquel coruñés porteño, Adolfo Rey. que rexistrou no seu ampuloso e retórico “Notas de verano” (Buenos Aires, 1914),  “el arbolado magnífico” de Montevideo… frondosidade da que lle falei ao alcalde Gelo Seoane, ao admirar a luxuriante riqueza vexetal de Oleiros, cando a festa en celebración do meu amigo Nacho Taibo.

Versos ad hoc: “Jacarandás de mi pueblo/viento lila entre las ramas…", que dixo o poeta.