luns, 4 de febreiro de 2019

CRÓNICAS DESDE O OUTRO MUNDO (4)


                                                                                    O Curmán de Undochán
      Non me queda outra que tornar ao mar! (Será a miña afeizón que me fai dicir que, así sexa París, unha cidade sen mar non me serve). Esa mar océana que fica 130 km. ao leste desta capital, onde as convencións xeográficas determinan que o Río da Prata (nome, por certo, que lle daban e dan os lusobrasileiros) remata no acidente xeográfico  onde se asenta a cidade de Punta del Este que, con Mar del Plata (Arxentina) e Viña del Mar (no Pacífico chileno), conforma a triada dos balnearios do chamado Cono Sul. O océano uruguaio, pois, chega ata os límites co Brasil.
      O porto de Montevideo está ao norte da Cidade Vella. E nel xa marcaron presenza os galegos decimonónicos, formando na colla de estibadores (pandilla de changadores). Mesmo no aspecto estritamente marítimo, famoso foi Benito Borrazás (Coruña, 1854), capitán que dedicou longos anos ao salvamento de náufragos, ao punto de co tempo (1957) levar o seu nome a embarcación que a tal cometido se dedicaba.
      Se non for no peirao, moitos galegos xa se instalaban na propia Cidade Vella, primeiro como dependentes, despóis como donos de almacenes e boliches, isto ata ben entrado o século XX. Almacén é o equivalente ao ultramarinos español. Boliche denomina unha vinería, que tamén podía facer parte do almacén (logo se chamou baar ou bar). A pulpería viña a ser un almacén e boliche, todo en un, no medio rural.
     (Como non lembrar a un almacenero eminente, ao que lle quedaba pequeno o negocio, cal foi D. Antón Crestar Faraldo, un culto activista fundamental do galeguismo nesta beira do Prata, que nos anos 80 foi homenaxeado no seu Miño natal: ideas suas foron as Xornadas de Cultura Galega -desde 1956- ou o encargo da cabeza de Castelao que acabou instalada en Rianxo, pola primeira volta na nosa terra. Como exemplo de bolichero venme ás mentes Manolo Touriño, de Agudelo-Barro, ao que o lexendario cantautor Alfredo Zitarrosa lle dedicou unha peza, na que intercala anacos en galego tales "Polo rio abaixo vai"... ou "Tua nai non o ten"...).
De 1931 é este bar fundado polo galego Jesús Tasende
     Moreas de boliches esquineiros, dos que ainda resta un comprido número, marcaron a vida dos montevideanos: difícil era que tras do mostrador (ou estaño) non estivese un pachorrudo galego. E os nomes de onte e de hoxe, quer do apelido, quer da aldea do dono, así o cantan: Outes, Don Trigo, Castrobó, Facal, Torrado, Coristanco, Tasende, Añón, etc., etc. Aí se cataba e cata a grapa (italianismo que se impuxo ao noso augardente ou oruxo), grapa con limón; mais tamén a cana brasileira, amén da infinita gama de beberaxes de toda caste... isto sen saírmonos do consumo tradicional e enxebre.
     
     Nota extemporánea: "El lunes remata Taibo/ y cuando Taibo remata/ todo el mundo gana plata" (rematador ou martillero: subastador de toda clase de enseres; o anuncio é histórico).

Ningún comentario:

Publicar un comentario