CRÓNICAS DESDE O OUTRO MUNDO (23)

                                                                                                O Curmán de Undochán

   

Ombú da Coruña, as suas raíces elefantiásicas:

16 mts. de altor, 100 anos de vida?

         Hoxe toca falarmos de árbores desmesuradas, ben propias dos climas tropi e subtropicais, que este é o caso do uruguaio. Aí tedes o ombú/umbu (segundo se diga en español ou portugués, em ambos casos palabra tupí-guaraní, bela sombra por nome cristián... e Phitolacca dioica polo seu  nome científico)... que, contra o que pareza, non é senón un arbusto, entón máis desmesurado aínda.

 E veume á memoria e reitéroo (ver Crónicas 5), o ombú que se atopa nos xardíns coruñeses, á beira da estrada do porto, coas suas elefantiásicas raiceiras a sobardaren a superficie coa sua madeira mol e coa chuvia de espiguiñas de semente aló pola primavera. Quén o levaría daquí, haberá tal vez un século? Candidato sería un emigrante retornado, ou un indiano de paso. Foi sorte que prendese e maior que permanecese ata agora intacto e vizoso!

            É que as árbores, coas calores, adquiren por aquí unhas dimensións espectaculares. Así o hibisco, así o loureiro de xardín ou adelfa e así tanto outro exemplar botánico, como o xigantesco ficus ou gomero dos parques porteños como nesta Montevideo non se ven tan grandísimos. O ombú pulula nos espazos montevideanos, terra onde de sempre se lle outorgou especial cariño á flora: mesmo houbo antano unha Junta Honoraria Forestal que dedicaba árbores a poetas coa sua correspondente placa informativa.

Raíz

            Algo que casa co costume de atribuir a cada país a sua flor nacional, a xeito dun reforzo simbólico a maiores do tan sensíbel nacionalismo, xeralmente san, por defensivo, cando de países pequenos se tratar, destas repúblicas novas: a flor do ceibo (Erythrina crista-galli), co seu vermello luxurioso, é compartida, como tantas cousas, polos dous países platenses. Xa vos teño comentado como outro indiano levou un ceibo a ornar a Casa de Rosalía... e o uruguaio Benedetti prantou connosco (1998), na sua xira co cantautor Daniel Viglietti (ambos xa mortiños), un outro ceibo  no parque do pazo de Mariñán en Bergondo.                                  

Ceibo montevideano

            (Tamén O Facho herculino chantaba -1984- un carballiño no Recheo, en lembranza do cónsul-poeta uruguaiano Julio J. Casal, o principal impulsor da sonada revista Alfar, arboriña que non deu logrado... se foi que non a arrincou algunha man aleve)... Porque souben de xente que, tamén aí, lle botaba sal ás árbores da sua porta, supoño que temendo que, en medrando, lles restaría sol e visibilidade ao seu primeiro ou segundo andar de vivenda! E se non vin tal falcatruada, si vin a un finado pulpeiro da mesma rua regar esas prantiñas tenras para contrarrestar o que fixera o arboricida... e así ata hoxe.

            (Por certo, dinme que o derradeiro salgueiro pingón que sombreaba o pétreo asento canda os canóns do Parrote coruñés foi arrincado: como nos leva isto aos incendiarios rurais de cada verán aquí e aló!).

“Apousei a cabeza no tronco do carballo./ Descíame ata o espírito/ o celme dunha música de estrelas.” (Julio J. Casal, Árbol, Coruña, 1925, traducido polo meu curmán).