VIRIATO EN VISEU - I

Por Pepe de Rocaforte

Viseu é un nome que gardo nas alacenas da memoria desde os tempos escolares. Da­quela, nunha "Historia de España" de don Saturnino Calleja na que debeu estudiar al­gún ascendente meu, recordo ler, por preguntas e respostas, como no Catecismo do Padre As­tete: P.‑ ¿Que sabe vostede do reinado de Alfonso V? R.‑ Era moi neno cando morreu seu pai, Bermudo II, e por disposición deste encargouse do mando o conde de Galicia, Mendo Gon­zá­lez. P.‑ ¿Que fixo o rei D. Alfonso V de León ó chegar á súa maior idade? R.‑ Reedificou as vilas e cidades que os árabes destruíran; desexando ensanchar os seus dominios, fixo unha ex­pedición por terra de Portugal, e na cidade de Viseo tiráronlle unha seta que lle produciu a morte en 1027.

O texto non ten tanto atractivo como para quedar gravado na mente dun rapaz; pero a carón seu viña unha estampa cun pé que dicía: Morte de Afonso V en Viseo. Nela víase un fermoso cabalo negro e, cabaleiro nel, un home barbudo botado para atrás, co peito atravesado por unha flecha; ó fondo había máis gue­rreiros de acabalo e alá no alto dúas torres nunha muralla. Algo parecido a calque­ra dos contos de indios e vaqueiros que me engaiolaban daquela.

Desde entón o nome de Viseu ten para min unha maxia que non se es­vaeu nunha primeira visita á cidade; pero sería na segunda ocasión que alí parei cando a maxia experimentou un incremento definitivo. Lembro que desta segunda volta arribei na tar­diña dun día de outono, con chuvia e ven­to en refachos. Cando, despois de buscar pousada, fun dar un paseo, xa noite, polas rúas de pedras molladas nas que se reflexaba o brillo dos farois nocturnos, ó chegar ó Largo da Sé sentín unha especie de pasmo que me mantivo un tempo paralizado diante da beleza que se me ofrecía ós ollos.

No silencio da noite de outono, a praza enmar­cada pola catedral, o Museu Grão Vasco e a igrexa da Misericordia, hoxe Facultade de Arquitectura, é un espacio para o cal non resulta doado atopar comparanza axeitada. Filgueira Valverde dixo que «está probado o favorable influxo das belas arquitecturas ... na formación espiritual. Inclinan e, ás veces, encami­ñan». Dian­te dun­ha Facultade de Arquitectura instalada en semellante sede, oco­rreuseme lembrar o edificio, e o entorno, onde a facultade coruñesa está ubicada. Á marxe de como sexa o profesorado, resulta preocupante pen­sar nos encamiñamentos que atoparán os alum­nos nun e nou­tro centro formativo.

Logo, baixando polo Largo da Misericordia, batín coa capela da Nossa Senhora dos Remédios, de portas abertas na noite, co interior iluminado e deserto. Na fachada, sobre o lintel, gravadas na pedra, unhas palabras advertían, non sen orgullo: «Esta capela é do povo, que se fez a costa das esmolas dos devotos. Anno de 1742».

De repente vinme introducido como nun relato de García Már­quez diante dun folio manuscrito, cravado con chinchetas na porta, no cal se ofrecía á pública consideración, cunha fermosa letra manuscrita, o balance dos anos 1991 e 1992, "Receitas" (ingresos): Caixa das esmolas: tanto. Peditorio a Beneméritos: tanto. Pedito­rio na misa: tanto. Caixa das esmolas despois da festa: tanto. Depósito dos mortos: tanto... E "Despesas" (gastos): Dous cirios: tanto. Electricista: tanto. Flores: tanto. Fogueteiro: tanto. Pulir cáliz e cruz: tanto. Servicio Banda de Música: tanto. Señor Padre e Axu­dante: tan­to. Mulleres e homes da limpeza: tanto. Fotografía de Nossa Senhora: tanto... como final: Depósi­to no banco: Escudos tantos e tantos. (O banco era, como non, o do "Espírito San­to”).