DA PRECOCIDADE LECTORA

Por Pepe de Rocaforte

    

Comentaba aquí hai quince días que a miña iniciación en lecturas de tema sexual fora bastante precoz e citaba en primeiro lugar un tomo da “Biblioteca de divulgación sexual”, de don Ángel Martín de Lucenay, titulado “Fetichismo erótico”, que debín ler entre os seis e os nove anos. Naquel libro, ademais duns coñecementos teóricos sobre o sexo, que non me serviron de moito, aprendín algunhas palabras, para min inusuais, que incrementaron considerablemente a miña riqueza lingüística, aínda sen me ofrecer moitas posibilidades de uso. Lembro, por exemplo, un parágrafo no que o autor comentaba o caso dun señor coñecido nas “casas de lenocinio” dunha localidade que non vén ó caso, co remoquete de “o do mapa”, porque sempre, na fase preparatoria do encontro, despregaba na almofada un mapa, non sei ó certo de que país ou países.

 Á parte da necesidade de poñer un mapa na almofada para acadar unha boa disposición para o acto, o que máis me chamara a atención fora o das “casas de lenocinio”, que acabei por relacionar coa “Casa de fieras” do Parque do Retiro de Madrid, (¿ou “lenocinio” non é o xeito de nomear unha familia de leóns?). Máis estraño me pareceu o de “remoquete”. Daquela non tiña á miña disposición un dicionario da lingua española para saber que aquel descoñecido vocábulo era sinónimo de “alcume” ou “sobrenome”. Sen maior misterio.

Pero o que máis me intrigou daquelas lecturas foi a historia dun señor que de rapaz fora “iniciado” un día que se atopaban sós na casa el e mais unha fámula dedicada ó labor de lle dar brillo ós mobles cun bote de cera perfumada. Desde aquela primeira unión íntima, cando, xa mozo, aquel señor sentía a necesidade de oficiar no altar de Venus, precisaba levar consigo un bote da mesma cera perfumada utilizada pola criada para abrillantar os mobles cando el era neno.

Nesta historia o que máis me intrigou foi o de “oficiar no altar de Venus” e acabei supoñendo que nalgunhas determinadas ocasións a aquel home compríalle vestirse de acólito como os que axudaban á misa os domingos na igrexa parroquial, e usar en vez de campaíña, un bote de cera.

Pero aquí empézome a afastar do motivo que me levou a iniciar este comentario. Resulta que un amigo pasoume o outro día un libro, “Caderno de Memorias Coloniais”, de Isabela Figueiredo, e a pouco de empezar a lectura cheguei a unha páxina onde a autora conta que arredor dos sete anos un día atopou un libro, “A miña vida sexual” , do Doutor Fritz Khan, debaixo da cama dos seus pais; abriuno e observou ilustracións de homes e mulleres espidos, con pelos e órganos sexuais visibles. Deitada de través sobre a cama paterna, o libro no chao, o queixo apoiado no borde do colchón e os brazos pendurados, dispostos para virar as páxinas, ou, se oía pasos fóra do cuarto, deslizar o libro debaixo da cama e finxir estar dedicada á lectura doutro libro, inocente, que en previsión tiña de man. Así e todo os pais souberon o que había porque certo día o libro desapareceu do seu escondedoiro e á rapaza aínda lle deu traballo volver descubrir onde llo ocultaran.

Isabela asistía ás conversas entre mulleres, que pensaban que a cativa non tiña idade para entender o que falaban, e un día oíu un parrafeo sobre algo de que unha branca non admitía sentir gusto en foder, mentres ás negras gustáballe e por eso fodían con todos, con negros e cos maridos das brancas, quen o único que buscaban nelas eran as súas conas anchas, non estreitas coma as das brancas.

Esta linguaxe desinhibida é tal vez, inicialmente, o punto máis sorprendente do libro para un lector a quen quizais lle resulte estraño cando, por exemplo, ve o inicio do capítulo 3: «Foder. O meu pai gostaba de foder. Eu nunca vi, mas víase [...] Nunca percebi nada sobre isso de foder até aos meus sete anos».

Logo, a medida que avanza a historia, o relato vaise ampliando, principalmente co tema do colonialismo, o machismo, o feminismo; con textos escalofriantes sobre as relacións entre colonialistas e colonizados, entre brancos e negros, entre homes e mulleres. De todo eso fai Isabela Figueiredo unha disección, ou vivisección, chea de lucidez, iniciada na análise da propia auto-represión, cunha linguaxe estremecida, por veces chea dun lirismo que non aminora, senón que incrementa e fai máis visible toda a crueldade desa relación entre oprimidos e opresores.

“Caderno de Memorias Coloniais” xa foi publicado no ano 2009, sendo proclamado en Portugal, en 2010, un dos mellores libros da década. Para min resulta imperdoable non ter sabido antes desta obra e desta escritora mozambiqueño-portuguesa, de quen terei que me poñer a buscar axiña outros títulos. Se por casualidade alguén de vostedes aínda non coñece o libro, recoméndolle que o busquen e o lean tan pronto como poidan. (Hai tradución ó castelán, por se alguén ten problemas para encontrar o texto en portugués).