CEUS NUBRADOS DE VERAO

Por Pepe de Rocaforte

 

Actualmente non leo unha cantidade apreciable de títulos literarios, nin dentro do pouco que leo hai a variedade suficiente para permitirme opinar sobre a situación e as tendencias actuais da narrativa en España. Así e todo as miñas máis recentes lecturas lévanme a pensar que o “perfil” (¿dise así, non?) que as editoriais desexan para lle publicar hoxe algo a alguén, parece corresponderse pouco máis ou menos co seguinte modelo: autora, de entre vinte e trinta anos, licenciada en Xornalismo e, paréceme, alumna dalgún Taller de Escritura ou sitios similares onde te preparan, aconsellan e ensinan a escribir obras mestras. Ah! E unha temática principalmente asentada en lembranzas infantís, cunha dose máis ou menos extensa de sexo.

Atrévome a opinar así despois de ler ultimamente “Panza de burro”, de Andea Abreu, e “Feria”, de Ana Iris Simón, libros ambos publicados en 2020 e dos cales hoxe non vou opinar, porque a lectura de “Panza de burro” endereitoume por outro camiño que me leva a Juan Cruz Ruiz, de quen en 1973, recén publicada, lin, con sentimentos contrapostos, a “Crónica de la nada hecha pedazos”.

Coñecería persoalmente a Juan Cruz en 2008, nun daqueles Diálogos Literarios en Mariñán no cal aquel día, á hora de xantar, nos puxeron xuntos na mesma mesa a el e mais a min. Juan comenzou saudando e conversando cos restantes compañeiros de mesa, todos vellos coñecidos seus e, finalmente, coa decisión dun director de orquestra que dá os últimos toques antes de iniciar o concerto, preguntoume: “¿E ti quen es?” Díxenlle que o meu nome non lle soaría de nada, pero eu xa soubera del cousa duns trinta e cinco anos antes. Daquela estaba en Canarias e atopándome en Tenerife vin na prensa local non sei se un artigo, unha entrevista, unha crítica, ou algo polo xeito, sobre un mozo de vintetantos anos, gañador do Premio Benito Pérez Armas de narrativa, coa novela titulada “Crónica de la nada hecha pedazos”. O que fixen logo foi mercar o libro e poñerme a lelo. “E despois tiraches con el”. “Non, ho, aínda o conservo na casa”.

Aquel día de xuño 2008, ás oito da tarde, Juan Cruz ía participar con Bieito Iglesias nunha charla no Auditorio da entón Caixa Galicia, no Cantón Grande da Coruña e eu, antes, pasei pola miña casa a buscar a súa novela para lla ensinar e de paso que ma firmase. Cando a veu empezoulla a mostrar ós compañeiros: “Vede con que reliquia me acabo de encontrar”, e así o poría na dedicatoria que conservo: “esta reliquia que es como la caja más (palabra ilexible)  de mi  vida. Gracias por conservarlo!”

Logo pasamos ó auditorio para seguir o acto, no cal o primeiro en falar foi Bieito Iglesias, a quen tamén coñecera persoalmente cousa dun par de anos atrás na casa que Euloxio Ruibal tiña en Cacheiras e de quen lin case toda a súa obra publicada, algunha que me gustou moito e algunha outra que me gustou algo menos; pero se un día me cadra de volver verme con el, preguntareille se daquel marabilloso espiche que nos ofreceu na Coruña naquela data quedou algunha gravación, e se é así, o primeiro que debe facer é publicalo canto antes, porque é tal vez o mellor texto da súa vida, un relato de infancia e adolescencia (moito antes das novelas de Ana Iris Simón e Andrea Abreu. E moito mellor!), no cal conta a súa vida de neno observador desde a xanela da casa familiar no barrio ourensán da Ponte desde onde axexaba a vida que se desenvolvía ó alcance da súa ollada por aquela parte que dá ó Miño, onde está a fonte do Tinteiro á que a miña nai ia lavar algunha vez os pes naquelas augas seica tan medicinais da Chavasqueira.

Ó remate da intervención de Bieito Iglesias, os aplausos parecían non ter fin. E cando ó cabo tomou a palabra Juan Cruz, o primeiro que fixo foi encartar e gardar os papeis que levaba co guión da súa charla. “O que acabo de oír fíxome sentir tantas saudades da miña infancia, que agora mesmo non vou ser capaz de falar doutra cousa”. E empezou a nos contar recordos dos seus tempos de neno no Puerto de la Cruz, dos cales me quedou na memoria o relato dunha ocasión en que, sendo neno de arredor dos doce anos, non sei se nun espectáculo improvisado ou programado con anterioridade, se puxo a referirlle a un público veciño seu, desde o declive dun barranco nas proximidades do seu barrio, que a min se me ocorre imaxinar cal pode ser: un pola beira do cal pasei máis dunha vez, non moi lonxe do “Loro Parque”, entre o Puerto de la Cruz e Los Realejos e non moi lonxe de Icod de los Vinos, onde naceu Andrea Abreu.

O orador estaba situado nun lado do barranco e os oíntes, e espectadores, nun amplo sibadeiro do lado de enfrente, o cal me trae á imaxinación algúns impagables títulos do realismo máxico hispano-americano. O que lamento de verdade é non ter estado daquela no Puerto de la Cruz para asistir á disertación de tan precoz contador de historias nun escenario tan apropiado para acoller no seu seo un suceso tan espectacular.