As campás teñen algo de misterioso e ó mesmo tempo de proximidade. Elas falan coa parroquia, dan conta dos acontecementos e, cando enmudecen toda a freguesía fica como espida, como falta dun recadeiro que sen molestar avisa de cada acontecemento. Non falan con palabras pero todos as entendemos e sabemos se nos avisan dunha voda, dunha festa ou dunha defunción. Os dous grandes poetas galegos, Rosalía e Pondal, inmortalizaron as súas de Bastavales e Anllóns como se de dous amables veciños se tratase.
Sería eu un cativo de sete ou oito anos cando escoitei da boca dun rapaz que oficiaba de acólito do párroco, que para a voda dunha veciña ía tocar a lume, co que ese matrimonio acudiría á igrexa como se fose para atender unha chamada de auxilio. E tan gravada quedou en min aquela maldade, que aínda hoxe, baixo a pucha que agocha as canas e a calva permanece a memoria de tan perverso acto, nunha vila onde todo se comunicaba, coa verdade por diante, a repenique de campá. Incluso diferenciábamos, cando tocaban a morto, se este era home ou muller.
Cada parroquia ten as súas claves para identificar as badaladas, e xa era eu algo maior cando unha veciña do adro protestaba porque o cura, a falta de un campaneiro oficial, instalou un megáfono que, polo visto, non lle deixaba durmir de tan alto que estaba. Era a moda dos altavoces que se estendía por todas as vilas e sulfuraba ós paisanos, como se os párrocos daqueles anos cometesen con tal substitución un acto de ingratitude e deslealdade que ofendía ós fregueses. Incluso había cregos tan desapiadados e arroutados que emitían a misa e os sermóns sen respectar a quen descansaba da esmorga do sábado noite ou non comungaba co seu credo. A prensa fíxose eco daquelas protestas que se solucionaron baixándolle o volume, pero sen restituír as vellas campás parroquiais que se bautizaban con nomes cristiás. Aínda lembro nunha igrexiña das Mariñas coruñesas como me explicaba o sancristán, no alto do campanario, que unha chamábase Pedro e a pequena Lucía; quixen saber por que, e el só me dixo que ese nome xa llo puxera o párroco que as mandou facer aló polos tempos dun tal Breogán que gobernaba nesas terras. Ante tal revelación só podía persignarme.
Pero chegou a tecnoloxía ós campanarios e os campaneiros xa non tiran da corda para chamar á misa ou dar algunha nova. Van morrendo os vellos e non queda quen toque por eles, senón é un circuíto multivibrador acoplado a un amplificador de potencia. Algunha asociación ou sociedade antropolóxica xa se molestou en gravar ós últimos campaneiros, talvez os derradeiros que quedan, antes de que se perda unha linguaxe que nos axudaba na convivencia diaria.
En Istambul, a cidade das mil mesquitas, espertábame cada mañá o muecín que chamaba a oración dende un minarete próximo ó meu hotel, e imaxinábame como serían esas voces se fosen substituídas por campás repenicando coa alba.
Hoxe celebramos ese nomeamento de Patrimonio Inmaterial da Humanidade que a Unesco lle acaba de outorgar ó toque de campás, precisamente en Rabat, terra de minaretes, aínda que sexa como se llo desen a un moribundo, porque o morto non vai levar con el este galardón senón que o deixará para memoria dos vivos.
Francisco Ant. Vidal
Ningún comentario:
Publicar un comentario