luns, 16 de decembro de 2019

CRÓNICAS DESDE O OUTRO MUNDO (49)


   O Curmán de Undochán

Coido que xa nos referimos á sorte dos papeis e fotos a viaxaren durante séculos por riba do mar, obxectos inanimados a acadaren o que non podían os humanos que os remitían. Eu podo testemuñar dun curioso ou insólito cruzamento de correspondencia entre duas irmás, logo sucedidas polas fillas-curmás… durante meio século, así como volo conto, desde 1898 ata 1950, entre o Uruguai e a Galiza… e sen máis nunca se veren aquelas e estas.
        
             E as fotos, nun tempo en que, segundo xa temos comentado, apenas se daba o servizo telefónico, e menos había outros meios como os audiovisuáis, eran verdadeiras
xoias que mantiñan como nada a dificultosa vinculación entre as duas beiras do océano. O máis parecido ás cartas, os telegramas, case eran monopolio da prensa escrita e as suas axencias. A radio, coa sua onda curta, proporcionaba a oportunidade de escoitar pasivamente voces da terra lonxincua, mais non daban conectado ás persoas.
Vaiamos agora a esoutros elementos materiáis de pequena entidade coa sua inagotábel variedade, desde certos artículos de ornato, como os azulexos, ata as porcelás máis refinadas, canto os cristáis, todos vindos da Europa; mesmo os móbeis (malia estaren feitos con nobres madeiras brasileiras) e os mármores ou alabastros ou marfíns ou óleos exquisitos: todo un despregue de luxos burgueses longamente importados (por non falarmos das roupaxes e teas, en xeral, tapices e cortinas, do que nada entendemos).
 Os azulexos pas de calais facían furor nestas latitudes, dos que é un exemplo clásico este de sinxelo deseño, coas cores branca e azul da marca. Ainda señorean vestíbulos de mansións e cúpulas de igrexas
 Foi máis adiante cando algúns deses obxectos comezaron a se fabricar nestes países, concretamente os móbeis, tan a miúdo por man de artesáns de procedencia europea, en tempos en que os mesmos escultores aínda enviaban os seus xesos para tornalos bronces nas fundicións dese vello mundo. Tamén por entón se iniciaron aquí os traballadores en coiros locais e labradores autóctonos dos metáis: temos así álbuns de fotos, mesmo libros forrados en pel ou en nacre.. (Eu ben sei dalgún misal ou biblia  francesa que cruzou o mar de vinda e de volta).

Esta obra, clásico levado reiteradamente ao teatro,
 fala dunha gobernanta compostelá nun lar burgués
 montevideano: non se trataba, pois,
dunha humilde servidora doméstica.
Con todo, non se interrompíu a importación do europeo, máis elaborado, asemade máis caro, a dar basamento á vaidade do que pensa que máis val canto máis ten ou pode mostrar. Agora cavilamos en canta desa batería de luxos foi dar ás almonedas ou casas de remate… algo que só con visitar algunha delas atristura (“la vidriera irrespetuosa de los cambalaches”), do mesmo xeito que ao vermos aquelas mansións en ruína, compensados, por veces, coa sua reconstrución, que tanto pracer produz.
Un dá en cismar como todo ese enorme volume de obxectos suntuarios de procedencia europea non era disfrutado polos inmigrantes pobres da mesma orixe xeográfica, senon polos ricos do país, iso si, na sua maioría fillos doutros emigrantes da xeración anterior: aos inmigrantes traballadores, se cadra empregados destes novos ricos, maiormente aquelas mulleres que desempeñaban o servizo doméstico, non lles restaba máis que admirar tanta beleza sen posuila: tal o cativo esfameado a chantar o fuciño no escaparate da pastelería ou da charcutería do barrio… que ben podería dicir, por se consolar, como a raposa coas uvas: Estánche verdes!



Algúns apelidos galegos nos personaxes da literatura uruguaia: Budiño, Santomé (in Benedetti), Seoane (in Onetti)…

Ningún comentario:

Publicar un comentario