DAS NOVELAS ÓS LIBROS DE VIAXES

Por Pepe de Rocaforte

Un amigo con quen manteño frecuentes conversas telefónicas para non perder o costume de falar de vez cando, preguntábame o outro día como, na relación de libros de viaxes que dei a semana pasada, non incluíra ningún título de Richard Burton (non o actor de cine, senón Richard Francis Burton, para entendernos mellor), sabendo da miña admiración por el. O motivo polo que o fixen foi o de non querer citar libros relacionados con África, un tema xa tratado hai algún tempo neste  artigo ou neste outro, ambos  neste blog.

Pero agora que me meto en fariña vou dar uns cantos títulos con esa temática por se alguén sinte interese por eles. Aí vai media dúcia (e un de propina): “Primeros pasos en el este de África”, de Richard Burton. “Viaje al Sudán”, de Edward Hoagland. “Viaje a Timbouctou” de Cristóbal Benítez. “Viaje a las regiones interiores de “Africa”, de Mungo Park. “Como eu atravessei África”, de Alexandre Serpa Pinto. “De Benguela ás terras de Iacca”, de Hermenegildo Capelo e Roberto Ivens. E “O Muata Cazembe”, de Antonio Pedroso Gamito.

Estes últimos títulos de viaxeiros portugueses tráenme á memoria o que me sucedeu con dous deles: Despois de remexer Roma con Santiago, ou neste caso e máis a propósito: Lisboa e Porto coa Coruña, sen atopar por ningures un mísero exemplar do libro de Gamito, dei con el en inglés, idioma no que non me manexo, “King Kazembe”, e aí botei man da miña filla máis nova para que mo traducise. ¡Moitas gracias, Laura, despois de tantos anos!

O “De Benguela ás terras de Iacca” foi un caso máis curioso. Un día, nunha librería de vello do Porto encontrei un exemplar da primeira edición, pero só o primeiro tomo, faltaba o segundo. Dubidei un pouco antes de mercalo, pero finalmente o libreiro ofreceumo moi barato e acabei índome con el para a casa.

Meses máis tarde, noutra librería de vello, neste caso no Bairro Alto de Lisboa, vin outro exemplar da primeira edición do libro de Capelo e Ivens, e si, tal como imaxinan vostedes, tratábase do segundo tomo. Seguramente debín mostrar algunha expresión que puxo en garda ó libreiro, quen me pediu un importe un tanto elevado por el. Escandaliceime. ¡O señor está maluco!, díxenlle. ¿Pero non ve que se trata somente do tomo II, e ademais en non moi bo estado? Pero nada, o fulano non cedía. Entón collín cara á porta (con idea de enviar logo a miña muller, quen esperaba pacientemente por min nun café xunto á praza de Camões, para que ela, que ademais sabe relear bastante ben, mo mercase). Xa tiña un pé fóra do local cando o libreiro se amoleceu un pouco. ¿Entón canto me quere dar? Lembrei canto me levaran polo exemplar do Porto. E díxenllo. Agora quen tratou de poñer cara de escandalizado foi o gajo. Discutimos un pouco, pero o caso estaba rematado. Tíveno que comprar polo dobre do que me custara o tomo I, prezo que así e todo era aceptable.

E das librerías portuguesas, que daquela, fins dos anos setenta, principios dos oitenta, eran unha regalía, podería contar unhas cantas historias máis; pero...

Esto... en fin, como parece quedarme aínda espacio, vou referir outra. Nunha ocasión, despois de percorrer case todas as librerías do centro de Lisboa, estas de libros de primeira man, sen atopar en ningunha “Perto do coração selvagem”, de Clarice Lispector, nunha da rúa do Carmo dixéronme que podía achegarme pola editorial, onde lle constaba que a debían ter en existencias. Déronme o enderezo, casualmente no Bairro Alto, na rúa dos Caetanos, e alá fun.

¡Santo ceu! Fixéronme pasar para buscar eu e vinme diante dunha manchea de libros, seguramente procedentes de devolucións. Atopei a novela de Clarice Lispector e preguntei se podía levar algúns títulos máis. Non houbo problema e marchei cun paquete de quince ou vinte libros, que me deron a coñecer autores totalmente ignorados por min ata entón: José Cándido de Carvalho, Érico Veríssimo, Otavio de Faria, Herberto Sales, Lins do Rego, Josué Montello, á parte doutros que me soaban algo, como Guimarães Rosa ou Machado de Assis. Non lembro canto me cobraron en escudos, pero creo que o equivalente actual non debía sobrepasar o prezo dun euro por exemplar. ¿Que lles parece o conto?