AMPLIACIÓN DE LECTURAS

Por Pepe de Rocaforte

Supoño que debe ser algo completamente normal, pero non deixa de me parecer estraño o que me pasa nestes últimos tempos. Trátase de que desde hai xa bastantes días non me atrae a lectura de novelas, ata o punto de ter que me dedicar a outro tipo de lecturas para ocupar as actuais e indesexadas excesivas horas de lecer.

Así foi como cheguei ó terreo dos libros de viaxes sobre os cales veño escribindo nas últimas semanas e co cal vou continuar hoxe, a falta doutros temas de maior interese, salvo os que non quero tocar, porque xa nos bombardean suficientemente desde todos os medios informativos.

Agora vou facer unha confesión: na lista de doce títulos (máis a propina), que ofrecín o pasado día 16, ía un libro que recomendaba sen o ter lido: “Viaje a las estepas de Astracán y del Cáucaso”, do escritor polaco Jan Potocki. A verdade é que despois de ler que Pushkin aconsellaba a lectura de “El manuscrito encontrado en Zaragoza”, porque era tan bo, dicía, como os relatos de viaxes do mesmo autor, pareceume que, á recíproca, os seus escritos viaxeiros podían ser recomendados sen temor.

Agora remato a lectura da “Viaxe ás estepas...” e paréceme que poñela en pé de igualdade con “O Manuscrito...” é un tanto excesivo; pero compre dicir que a novela “española” de Potocki é unha grandísima obra que resiste calquera comparanza, e se alguén non a coñece aínda, aproveito para lla recomendar, esta con fundamento e sen ningunha dúbida.

Potocki non sei se chegaría a dominar vinte e nove idiomas, coma o viaxeiro británico Richard Burton, pero desde logo era coñecedor dunha boa cantidade deles e era ademais home moi preocupado polos estudios de filoloxía. Por tanto non debe estrañar que o filolóxico sexa o tema dominante desta viaxe a Astracán e o Cáucaso, o que lle quita un pouco de amenidade ó libro desde o punto de vista de quen non teña as mesmas preocupacións idiomáticas.

Nun parágrafo do capítulo II, di o autor: «Herodoto volve facer, esta vez comigo, a viaxe por Escitia, vinte e dous séculos despois de el estar alí en persoa. Nese intervalo de tempo, habitárona cen pobos diferentes, as ruínas das súas cidades cobren o deserto, pero xa non se coñece o nome desas cidades. Cen reis, mil guerreiros famosos sementaron as chairas cos seus sepulcros, pero xa non se coñecen os nomes deses reis e eses guerreiros. En cambio, Herodoto segue existindo enteiro. Fálame na súa lingua, sopeso cada unha das súas palabras, dáme medo perder unha soa, e escóitoo con máis pracer do que encontro na conversación de moitos vivos. Bendigamos, logo, o estudio dos historiadores que nos legaron semellantes goces.»

Noutro parágrafo, no capítulo VI, escribe sobre unha información que lle dan uns paisanos en Kalmuk-Bazar: «Eso é o que me contaron, e distíngoo coidadosamente do que vin por min mesmo». Ou, no capítulo XIII: «A república das ciencias está chea de xente que presenciou a creación do mundo e non busca nos viaxeiros nada máis que observacións que respalden as novidades que dan dela».

Creo que estas citas dan idea da escrupulosidade con que desenvolvía Potocki os seus labores de indagación, e remato cunha nova cita: «Os tártaros gábanse do ruído que fan os seus carros. Din que só os covardes engraxan as rodas, e que os valentes non teñen medo a ser oídos dun extremo a outro do deserto». A min esto, aínda que non se trate realmente do mesmo motivo, faime lembrar unha das cancións de Ataualpa Yupanki. ¿A vostedes non?