Por Pepe de Rocaforte
Ata aquí vimos un pouco como funcionou o negocio das meigas durante a súa época de esplendor no país, durante os tempos da Santa Inquisición. Agora, como remate, non estará de máis botarlle unha ollada a como continuou a cousa por estes lares durante os máis próximos séculos XIX e XX, e un impagable tesouro para o coñecemento de como se desenvolveu a meiguería no seu principal foco de supervivencia nesa época, o mundo rural galego, é o libro que un xuíz de Primeira Instancia e Instrución, natural de Villalba del Alcor, Huelva, e chegado a Galicia no último ano do século XIX para exercer o seu primeiro destino profesional na vila de Viana do Bolo, iría redactando nas súas horas de lecer. O nome dese señor era don Nicolas Tenorio Cerero, e o título do seu libro “La aldea gallega”.
No capítulo V, “Supersticiones de la aldea”, define á meiga pouco máis ou menos así: «Unha vella de corpo corcovado, brazos e mans longos e osudos, cara engurrada, boca sen dentes, ollos pequenos e de ollar malicioso, fala mentireira, cabelo cincento e desgreñado, cotrosa e cun xenio insufrible, esa é a meiga ou bruxa do país. Polo xeral, na mocidade levou unha vida alegre; non casou, pero tivo algún fillo, viviu sempre soa e rosma coas veciñas por calquera cousa. Un día algunha delas chámalle meiga; ó seguinte outra conta que oíu ruídos estraños na casa; algunha máis di que a vella lle mirou o porco de certa maneira e o animal enfermou; e así se vai formando a opinión ata que os veciños todos declaran meiga e feiticeira á pobre muller».
María Rosario Castells é algo máis compasiva na descrición da bruxa do século XX: «A meiga ten pacto co demo, bota o mal de ollo e fai canto dano pode ós seus veciños, tanto nas súas persoas como nas súas facendas. Este é o retrato malévolo da personaxe. Porén moitas veces a quen se acusa de meiga é xente simple, miserable, vella e desdentada, que arrastra a súa desgracia en espera dunha morte liberadora. Na vila de Viana existiu unha muller a quen a opinión popular consideraba meiga. Chamábase “a tía Javiera” e sufriu moito polos aldraxes da veciñanza inculta. Esta muller xustificábase ante os que a maltrataban, dicindo que se fose meiga non pasaría tantas miserias».
E agora unhas historia edificante. Cóntanola don Nicolás Tenorio. Son personaxes principais Tomasa Yáñez, de 74 anos, veciña de Covelo, meiga. E Lisardo Barja, o neno sabio de Camba, Vilariño de Conso. Nota aclaratoria: Cando unha muller ten sete fillos seguidos varóns, o sétimo, se fala dentro do ventre materno durante a xestación, terá no ceu da boca unha cruz e unha pomba e será “sabio”. E a el acudirán os enfermos en busca de remedio para os seus males.
Así chegaron un día primaveral de 1901 Rafael González, de Covelo, enfermo, Crisanto García, irmán doutro enfermo, e Miguel Vázquez, a quen lle morreran os porcos. Recibiunos o pai do sabio, quen axiña chamou ó neno, que andaba coidando as ovellas no campo. Veu o Lisardiño, meteu as ovellas na corte e foise sentar nos xeonllos de seu pai para que este lle empezase a preguntar. Porque compre saber que o sabio só responde ás preguntas de seu pai.
O rapaz, despois de escoitar as consultas paternas, dixo que a culpa do que lle consultaran tíñaa a meiga de Covelo. Deu logo a cada un dos consultantes as receitas correspondentes que non referirei porque ocuparían moito espacio, advertíndolles que de non dar resultado esas menciñas, como de certo non o deron, era preciso acudir a un remedio maior, consistente en propinarlle unha boa malleira á meiga, para o cal puxéronse de acordo Nicanor e Rafael González, Miguel Vázquez e Crisanto García, os cales, na madrugada do día de San Pedro, romperon a porta da corte da casa de Tomasa Yáñez e subiron ó cuarto do sobrado onde a vella durmía. Sacárona da cama, arrastrárona por toda a casa collida polos pelos e, pau sobre pau, déronlle tal somanta que a deixaron por morta debaixo dun banco, co brazo dereito e catro costelas rompidas e sen un sitio no corpo que non tivese sinal dos palastrazos.
No proceso iniciado por esta causa instruíu o sumario o xuíz Nicolás Tenorio. Gracias a un rapaz de oito anos que durmía na casa da vella non houbo problema para descubrir os autores da agresión e facer xustiza. Consecuentemente o neno sabio Lisardo Barja perdeu a sabedoría e uns anos despois marchou a América. Tomasa Yáñez curou das feridas e viviu ata os oitenta anos. E colorín colorado, queda o conto rematado. Nin que fose cousa de meigas, ¿eh?
¿Gustoulle a vostedes esta fermosa e instrutiva historia? Pois miren esto outro, fagan as súas comparacións e díganme despois.
(Fin da serie).
Ningún comentario:
Publicar un comentario