SINES

Por Pepe de Rocaforte

Era xa á noitiña cando cheguei por primeira vez a Sines un día de fins de verao e, deixándome guiar polo instinto máis que polos carteis indicadores, escollín para entrar na vila unha estrada que se dirixía ó mar.

O instinto enganábame, como tantas veces, e axudado (ou mellor dito: ofuscado) pola noite formei unha idea equivocada do lugar. Pola dereita, ó fondo segundo baixaba, as ondas rompían con forza nun areal medio oculto detrás dos chaleciños da beira da estrada, unhas construcións con máis aspecto de casas baratas da nosa época franquista que de edificacións de recreo na beira do mar. As rúas, mal iluminadas, subían pola esquerda cara a un hipotético centro da vila ríspeto e afastado do océano, que me fixo pensar na entrada a outra desas cidades mal encaradas, cerradas sobre si, empeñadas en lle virar as costas ó mar.

Pero unha vez fóra do coche, logo dunha breve exploración nocturna, respirei máis tranquilo. O mar de Sines gana a volta á esquerda e faise baía suave, acollido entre os brazos abertos dunha vila de rúas estreitas, con edificios pintados de cores alegres, sen relación ningunha coas construcións da outra banda, de aspecto murcho e apagado na escuridade da noitiña.

Rúas e canellas paralelas, perpendiculares, oblicuas ou ondulantes, suxeridoras dunha tradición mariñeira, con barcos de pesca entrevistos acolá abaixo, no remate dunha travesa inesperada onde se adiviñaba a pegada de patelas e redes a secar en tempos non moi afastados, acababan por confluír arredor dunha igrexa e un castelo debruzados sobre a praia desde o seu alto miradoiro.

Porque en Sines, dominando a baía, hai un castelo, ¿onde non en Portugal? ¿E por que non se había chamar Castela este país, se méritos ten abondo para eso? Hai un castelo, digo, cun baluarte reconvertido en miradoiro pacífico, a pesar dos cañóns coxos que sobresaen entre as pedras do parapeto, coma can vello que aínda quere regañar uns dentes dos que xa non dispón.

No interior do recinto murado ofréceselle ó despistado visitante do día seguinte unha explanada deserta, catro árbores de sombra escasa e un delicioso museo onde se exhibe unha idílica familia de alces disecados, varios exemplares tamén empallados da fauna local e unha colección de cunchas mariñas, a maior parte delas co recendo do litoral de Mozambique, onde o mariñeiro (ou o funcionario colonial) que as doou cumpriría no seu tempo servicio á República Corporativa de antes do 25 de Abril.

Pola banda do castelo que dá ó mar, para que o sol do mediodía non moleste ós vellos xubilados da localidade nos seus labores de vixía, nas pedras vetustas da fortaleza cólgase unha estrutura que sostén un toldo aínda máis anacrónico que o reloxo da fachada principal. E debaixo da súa sombra, preto da estatua que lembra ó navegador Vasco da Gama, natural da vila, os desocupados de Sines outean horizontes á agarda dos veleiros das Indias, ou dos seus actuais substitutos, os grandes petroleiros que traen o cru á refinería que inza de chemineas o entorno bucólico de pinos e mar brava.

¿Idearía Cunqueiro o seu vello Sinbad nunha visita a este castelo-miradoiro?

Aquela mañá dominical de fins de verao, silenciosa e tranquila, chea de sol, fixábame naqueles vellos, escoitábaos falar sen oír o que dicían e enchíaseme a memoria co recordo do piloto cunqueirano, aínda que os conversantes non debían referir historias de illas perdidas no océano senón que, menos imaxinativos, comentaban tal vez a pouca vergoña das bañistas espotroadas ó sol aí abaixo na praia.

E mentres parolaban aguzaban a vista para enxergar unha teta aquí ou acolá que lle quentase un pouco a memoria das xeografías para eles xa imposibles de percorrer.