luns, 3 de febreiro de 2020

CRÓNICAS DESDE O OUTRO MUNDO (56)


Nomes de pía uruguaios

                                                                        O Curmán de Undochán


        
    
            Cómo as palabras nos levan e traen a escenarios ou tempos da nosa memoria, unha areíña entre a memoria colectiva. O Darwin da crónica anterior fíxome lembrar este nome de pía utilizado neste país… e levoume a outros. Entón achei oportuno dar un pantallazo sobre determinados nomes que eran habituais aquí, poñamos, nos séculos pasados, entre 1860 e 1960, val dicir, clásicos, depóis, na sua maioría, caídos en desgraza e tristemente suplantados por outros, sempre alleos ao xenio local e, por iso e por ignorancia, frecuentemente malescritos… como, na realidade, acontece tamén aí e dos que aforro exemplos por seren de xeral coñecemento.

            Mais esta nosa descalificación da estrafalaria onomástica contemporánea non implica unha aceptación daquela anterior, que apenas tratamos como un elemento máis para albiscarmos a idiosincrasia destes países novos, polo seu esnobismo pro europeo de entón obxecto pasivo das e compracente coas influencias alleas de todo tipo, non sempre adoptadas con cabal comprensión do seu significado.
Con apelidos como os ingleses Darwin, Nelson e Milton, ou nomes como Winston, ou os ianquis Edison, Franklin, Lincoln, Wilson ou Washigton -especialmente favorito-, todos da mesma orixe lingüística, foron inscritos uruguaíños nados naquel período que hoxe “peinan canas” ou xa non están, por pais admiradores de tales  persoeiros.
            En troques, para as nenas privaron nomes da Música, como Aída, Norma ou Zelmira (en tempos nos que a ópera causaba furor, mesmo traída ao Prata desde Europa), ou da Literatura, tales Haydée, Mireya ou Renée (Renata, compartido co masculino René, de Chateaubriand).
  En concordancia, houbo centos de nenos chamados Homero e Dante (particularmente en familias itálicas), Milton (xa citado) ou Bécquer… Varóns eran os esperables portadores de nomes (apelidos como case todos os anteriores) políticos tales Litvinoff (pais comunistas) ou Barret (de anarquistas), ou mesmo, de heróis ou deuses gregos: Aquiles, Héctor, Alcides, Néstor, Héctor, Helios ou Hermes… e até romanos, como o comunísimo Julio César… sen que faltasen os numerosos Aníbal e Asdrúbal cartaxineses!

            E, xa que estamos na Historia antiga, non citemos os Ciros e Daríos. Claro é que Darío pode vir  do grande Rubén… Rubén que aquí, cando procedente da biblia hebrea, se acentuaba Rúben. Como de tal mamotreto se derivaban nomes femeninos moitiños: Agar, Edith, Judith, Esther, Myriam ou Noemi (canto máis rebuscada a versión, mellor)… máis modernamente a conviviren cos xermánicos Loreley ou Ilse… non faltando outros anglosaxóns de actrices como Shirley, Doris e os diminutivos Betty e o seudoinglés Zully (por Zulema).
            Para compensar, homes houbo chamados Rubens ou Schubert; tamén tributarios dos heróis nacionais (Artigas, Lavalleja) ou da rexión (Bolívar) –aquí fago aforro daqueles da crónica 6-, ou evocadores de individuos reáis e/ou personaxes literarios autóctonos como Tabaré, Abayubá, Yamandú… mesmo de árbores (e vilas) tal Sarandí, non ficando atrás as mulleres de nomes indíxenas: Gualconda ou Liropeya.
            Outros moitos, non sempre explicábeis: Gladys (disque galés), Brenda (xermánico), Mirta (grego), Mabel, Irma, Liliana/Lilián, Nelly, Nancy (polo topónimo francés, mais pronunciado grave), ou Selva, xunto a masculinos como Edgard/o, Heber, Ariel (hebreo), Óscar (escandinavo), Omar (árabe), Fredy (dim. de Alfredo ou Frederico)…moitos deles consustanciados de tal xeito co país que é difícil non sacar un uruguaio polo nome de pía que o identifica de vez.
            E, para finalizar, os agardables Uruguay e Uruguaya, como, noutra orde, Ítalo ou Italia, mesmo España… Un nome moi uruguaiano foi e é Walter, como o foi Gualberto, ambos seique xermánicos, mais seguindo normas diferentes na sua transcripción, poisque o primeiro ben puido implantarse como Gualterio…

Dito ou refrán considerado crioulo: ¿Para qué decir Gre-Gre/ pudiendo decir Gregorio? (pedindo contundencia ou claridade expresiva ao outro que afirma algo a medias).

Ningún comentario:

Publicar un comentario