CRÓNICAS DESDE O OUTRO MUNDO (57)

Maroñas en Montevideo

                                                O Curmán de Undochán

           

            En 1742 e na Baña, Val de Barcala, nace Francisco Maroñas Manteiga. O seu apelido paterno sería orixinario da cercana parroquia de Santa María de Maroñas, no actual municipio de Mazaricos e Terra de Xallas, e non da outra Maroñas, ben máis lonxe, aldea da freguesía de Obre, no concello de Noia.

    

Hipódromo Nacional de Maroñas

 – Montevideo

        En 1765, formando no Regimiento de Mallorca, arriba a Montevideo, onde permanecerá ata 1772, en que retorna a España. Mais o noso mozo algo debéu deixar nestas terras cando, pola sua conta, volta a elas e xa o achamos, en 1774, casando, en San Carlos de Maldonado, coa riograndense María Espíndola Sosa. Pasados cinco anos trasládanse a esta capital, onde Maroñas exercerá como “Visitador de las Rentas de Tabaco y Naipes”, algo así como inspector fiscal. E morre en 1812, dous anos antes de España deixar esta colonia.

            A filla, María Francisca Maroñas Espíndola, xa viuva, adquire do dominio público, en 1834, as terras que hoxe comprenden a zona nordeste da capital uruguaia onde se dá un abano de variantes do topónimo: Curva de Maroñas, barrio Flor de Maroñas, os clubs deportivos Defensores de Maroñas e Maroñas F.C., e o máis importante do todos, o Hipódromo Nacional de Maroñas, o primeiro do país, coas suas sedes urbanas de xogos, baixo a firma Maroñas Entertainment (ver Crónica 18).

     

   

            Nesa Maroñas galega serán poucos ou se cadra ningún quen saiban da importancia que o nome da sua aldeíña alcanzou alén mar. E aquí menos (uns poucos si, por obra do meu curmán Un) son os que saben que nome tan popular provén de Galicia. Non virá directamente da parroquia, mais si do individuo que trouxo como apelido tal topónimo aquén océano.

            Que dicir da “linda Maroñas” que poetizou o noso bardo Pondal? Apenas coñecida por un fato de galegos do Uruguai que, nalgún momento, deberon dar noticia do poeta para que lle dedicasen unha rua montevideana no barrio de Sayago, moi próxima, por certo, ao grande sanatorio de Casa de Galicia, na mesma zona onde se sitúan as xa mencionadas ruas Follas Novas e Cantares Gallegos.

Quen lle ía dicir ao galego don Pancho, controlador do tabaco e do xogo e os seus productos fiscais, como funcionario da administración colonial española, que o seu nome iría asociado, un século despóis, a un lugar de deporte, si, mais tamén de xogo –“burreros” chámaselle aos afeizoados ás carreiras de cabalos-, nunha nova república que el non chegou a ver!

“Maroñas, virgen intrépida/ de magestüoso andar/das fillas dos nobres celtas/ a máis valente, en verdá” (Pondal: “Queixumes dos pinos”).