Xaxúns e outras andrómenas

     Cúmprense agora anos do día que quixen sorprender a mi tía María cunha noticia  que lle sacase da cabeza a mala idea que puidese ter de min: “Tía, onte xantei con un cura”. Ela miroume, sorriu cun aceno de incrédula e preguntoume detalles, o por que e o para que. Fora unha visita de traballo, e despois de cumprir co deber laboral don Elías invitoume a xantar nun restaurante da entrada do Ferrol, para así poder seguir falando e compartindo dúbidas e discrepancias. Pero miña tía, sempre tan mal pensada en todo o que á miña conducta relixiosa se refería, preguntoume de súpeto que coméramos. Nada do outro mundo, o prato do día, entre outras cousas un chuletón de tenreira. “Mintirieiro, es un mentireiro”, espetoume de súpeto, “como ías comer carne un venres de Coresma na compaña dun cura”.

     Quedei tan descomposto coa acusación que ata eu me sentín traizoado pola tradición culinaria do noso país. Porque unha cousa é que un venres tome un bo prato de callos na miña casa (como dicía un dos cregos do Decamerón: pecado agochado está medio perdoado), e outra moi distinta facelo na compaña dun vicario de Cristo e en plena Coresma. Era como se eu mesmo tentase ó bo sacerdote. Inocente de min. Así que, á semana seguinte, cando volvín a visitar a don Elías e volvemos a xantar entre dúbidas e discrepancias, conteille a reprimenda da devota tía miña, e el, saboreando un flan con nata  xustificouse, que estabamos recuperando enerxías despois do traballo e esa norma é un pecadiño venial que se compensa cunha pequena obra de caridade. Como cambiaron as cousas desde que o Concilio Vaticano II trocou a bula pola esmola; e que mal nos informaron os párrocos do nacional catolicismo sobre os cambios acordados daquela.

     Sempre me sorprendeu ese xaxún obrigado que hai en todas as relixións, como se dunha dieta de primavera se tratase, e que, sen embargo, se exculpaba coas famosas bulas que só podía pagar quen tiña a despensa chea.

      Realmente, para que serve o tal xaxún e esas sécolas que o rodean con absurdas proclamas? Hai devotos polo mundo adiante asegurando que tal disposición é unha cura preventiva para limpar o sangue de todas as graxas e sales inxeridos, deseñado por aqueles doutos señores con autoridade divina, pero a min tenme máis pinta de ser unha penitencia imposta contra o enterro da sardiña e as enchentes do Entroido, contra o cocido que nos leva estes días a percorrer a xeografía gastronómica, desexosos de desfrutar do pecado da gula ata fartarnos a rebentar (o de catar estes días está prohibido).

     Sen embargo, a pesares da anécdota de miña tía, hei de dicir que non era ningunha integrista culinaria, como pode parecer polo contado, á fin ela era unha muller da nosa terra e cos pés ben chantados nela, e se ben vivía arraigada na tradición católica en que foi criada, tamén era consecuente coa necesidade de velar polas cuestións económicas que aprendeu a soportar e valorar durante os difíciles anos da súa existencia, o que lle daba na veciñanza un certo creto de sensatez e cordura.

     Cóntase, por exemplo, como en certa ocasión, un Mércores de Cinsa, unha veciña acercouse á súa casa para consultarlle se sería pecado aproveitar o caldo sobrante do Martes de Carnaval, e ela moi sensatamente sentenciou: “Pecado é tiralo”.
 (Este artigo foi publicado na sección Lingua Proletaria, na edición de Barbanza de La Voz de Galicia),