Por Pepe de Rocaforte
Volvo ler, mellor dito:
botarlle unha ollada a, un libro de Azorín: “Antonio Azorín”. Nada máis abrilo,
no capítulo I de Primeira Parte, leo: «A lo lejos una torrentera rojiza
rasga los montes; la torrentera se ensancha y forma un barranco; el barranco se
abre y forma una amena cañada. Refulge en la campiña el sol de agosto».
E xa estou enganchado.
Esta descrición detallada, pausada, de contable que fai un inventario minucioso
da paisaxe que abarca a súa ollada, tráeme ó presente aqueles días da
adolescencia, das vacacións de verao na miña vila nativa, cando cun caderno na
man e un libro de Azorín no peto, saía pola mañá a pasear a vista polas lombas
que redondeaban o horizonte, semellantes á chaqueta remendada dun pobre, con
cadrados xeometricamente trazados, de cores variadas, desde o verde claro das
leiras de centeo empezando a amarelar ata o escuro case negro dos terróns nas
anovadas fumeantes, preparadas para acoller a nova sementeira, pasando polos
máis variados tonos do verde nas toxeiras e nas herbeiras aínda non aplanadas
pola seca de agosto.
Como
Azorín, tamén eu facía reconto por escrito, reconto que quería lírico, pero
quedaba en notas e partidas de balance comprobativo sen gracia, acompañado en
ocasións por debuxos a lapis de cores de aínda máis penosa factura.
Logo, ó xeito de iren
pasando os anos, as lombas arredondadas empezaron a perder a variedade do seu
colorido, uniformadas no verde do toxo gateño que por veces aínda conservaba
tonalidades amarelas da floración primaveral; agora a impresión que aquelas
paisaxes circundantes me producían xa non era a de remendos nunha chaqueta
vella, ou nas mantas esfarrapadas dunha cama pobre, senón a dos lombos dunha
manda de elefantes uniformados nun avance inmóbil, tal vez na busca dun río
improbable onde se remollar.
Proseguindo co repaso ó
libro de Azorín, no capítulo XIII da Primeira Parte, párome na visita do
escritor a unha vila levantina da súa terra natal, onde un dos puntos de parada
obrigada é, naturalmente, o casino. Leo a descrición dun salón con estanterías
cheas de «libros grandes que se imprimen para ornamentación das bibliotecas en
que non le ninguén», e paso logo a outra sala onde uns xogan ás cartas e outros
ó dominó, «xogo moi en predicamento en provincias».
Aquí o recordo tráeme a
Unamuno, quen en “Por tierras de Portugal y España”, no capítulo dedicado a
Trujillo, fala tamén da visita ó casino da localidade, cunha biblioteca «non
para lectores, senón para visitantes», onde hai «o inevitable Dicionario
Enciclopédico, que serve para dirimir as cuestións con apostas». O texto de
Unamuno está datado en Salamanca, en novembro de 1909; o de Azorín publicouse
en 1903. debía ser un tema recorrente pola época.
Pasados os anos Azorín
deixoume de interesar, primeiro influído pola opinión dos intelectuais, nunha
época en que pesaban especialmente as adscricións políticas; e tamén pola
mirada distinta con que empecei a xulgar certas lecturas. O que por exemplo
encontro en “Antonio Azorín”: a “fabulilla” sobre “A orixe dos políticos”,
dificilmente aceptable; ou as referencias ós xantares familiares do autor (ou
protagonista, dá o mesmo) con xente de respecto, de arraigada ideoloxía conservadora,
autoridades locais, xente de igrexa, cóengos, bispos, etc. que din con
claridade por onde lle vai o pensamento mentres despachan opíparos xantares.
Hoxe, pasado pola peneira,
de Azorín quédome co que me lembra as descricións paisaxísticas daqueles anos
adolescentes, sen esquecer o que neste mesmo libro o autor di de don Víctor,
«un deses vellos tan vellos que se din algunha vez: “cando eu era mozo...”
parecen abrir un cuarto escuro de onde sae unha bocalada de aire húmido».
Ningún comentario:
Publicar un comentario