Entroido e Carnaval

     

Fálase de Entroido e Carnaval como se ambas palabras, polo feito de coincidir no tempo en que se celebran fosen sinónimos, e nós non o entendemos así. Sabemos que Carnaval vén de Carnestolendas, e que Entroido deriva de Introitus e tamén que esta é unha palabra moito máis tardía que a primeira, pero nunca nace a palabra antes que o feito ou o obxecto, senón ó revés, e nós distinguímolos porque mentres un fala de desenfreo ou outro fala dun ritual. Conviven pero son distintos.

O Carnaval é a esmorga, a oposición á orde, vestido con farrapos, trócase a vestimenta como a norma, os homes visten de mulleres e as mulleres de homes, buscan o uniforme da autoridade para ridiculizala (cregos e policías), arman barullo, fan burlas e rinse dos veciños. É unha oposición á Coresma, ó tempo de xaxún e recollemento e polo tanto unha celebración que nace co cristianismo, cando o papa Xelasio quixo erradicar os vellos costumes das Lupercais; mentres que o Entroido é un ritual que se manifesta con ritos de fecundidade, ó noso entender moito máis antigos co Carnaval, tal cando nos din que os volantes teñen que pisar os campos senón non nace o froito, ou cando os peliqueiros saúdan coas súas zamarras de coiro, como antigos lupercos, á xente que sae da misa, son a autoridade á que non se lle pode pechar o paso porque eles levan a prosperidade por onde pasan e zorregan en todo aquel que atranca o seu camiño, mentres que ás máscaras de Carnaval pódeselle facer todo tipo de trasnadas. O Entroido é a festa na que se mancha ós veciños con elementos evocadores da vida, coa cinza, abono dos campos ou con fariña, o po branco como a pureza. O Carnaval disfrázase e o Entroido vístese. Un peliqueiro, cigarrón, boteiro, pantalla, felo, volante ou o oso de Salcedo, non son disfraces senón personaxes investidos do poder da natureza. Cada bisbarra ten os seus entroidos, a súa maneira peculiar de entrar na primavera, e en moitos lugares onde se perderon as figuras tradicionais para invocar á natureza, como pode ser a Barbanza ou as Mariñas coruñesas, si se mantén o nome dos “Choqueiros” para as máscaras, lembrando que algunha vez houbo personaxes que levaban chocas coma todos os que acabamos de citar.

As figuras do Entroido galego teñen en común o colorido do traxe, que evoca ó florecemento da natureza así como a mestura de elementos masculinos e femininos no mesmo personaxe, como os peliqueiros e cigarróns que levan garabata ó pescozo e liga na perna, simbolizando a unión sexual da natureza.

A risco de dicir algo que pode levantar discrepancias, o Carnaval e o Entroido son dúas celebracións distintas que coinciden na data.
E como comezo das celebracións, empecemos por entronizar ó deus Momo