A Candeloria, o Imbaloc e Proserpina

              

Estamos nun mes de purificación, e non só porque o día dous sexa a onomástica das Puras e das Purificacións, é un mes no que se invoca á luz, no que se percibe a proximidade do medre das plantas, ese momento tan agardado e desexado ó largo do inverno, cando o refraneiro nos adianta que é cando casan os paxariños (podo dar fe de telos escoitado esta mañá nunha árbore preto da miña casa). A Candeloria é cando o prognóstico advirte que cando ri o inverno vén aí e cando chora o inverno xa vai fóra, pero anque ría e anque chore, aínda hai corenta días de mala choiva. Botádelle a conta. Sen embargo segue sendo un mes duro e por iso veremos como ó largo deste mes se invocará de distintas maneiras a vida como triunfo sobre a morte.

Febreiro toma o seu nome de Februo unha divindade etrusca, de quen se sospeitaba que era quen mandaba as enfermidades que garda no fondo da terra, e por iso se lle ofrecían sacrificios encima das tumbas. Un deus que, co paso do tempo foi asociado ó Plutón que á vez colleu atributos do grego Hades, o deus do mundo dos mortos, e por iso, cando Proserpina foi raptada e levada ó fondo da terra, ó mundo dos mortos, a morte invadiu a natureza. Ata que, nas calendas de Febreiro, ou sexa, coa lúa nova, no antigo calendario romano, a xente saia á caída da tarde con fachas acesas e ramos adornados con flores, doces e luces a pedir a volta da deusa con súa nai Ceres para que volvese a xerminar a natureza.

Tamén había unha celebración celta relacionada co primeiro de febreiro que era a festa do Imbaloc, relacionada coa fertilidade e co comezo do bo tempo, se non de feito si de dereito, da primavera, na que festexaban á deusa Brigit, protectora dos partos, a quen se lle ofrecía o primeiro leite muxido das cabuxas, e que a Igrexa non tardou en asociar con santa Bríxida de Kildare, unha abadesa morta no 525, e que ten a súa festividade no primeiro deste mes ofrecéndolle asemade o leite e a manteiga. Aquela era unha deusa nai da que algúns autores pensan que derivan topónimos como Brigantio ou Bergantiños e que os romanos asociaban a Minerva.

Foi o papa Xelasio I quen no ano 492 instaurou a festa da Candeloria, coa idea de erradicar os antigos cultos, pero sen embargo aí vemos como nas Mariñas coruñesas seguen saíndo no día da Candeloria ó caer a tarde, as procesión con ramos de acacia e velas acesas para acompañar unha imaxe do Neno Xesús. En Muros acéndese unha vela por cada finado da casa, e esa vela, bendicida, será a vela que se lle pon ó moribundo como símbolo de luz para atravesar o negro túnel da morte.