Por
Pepe de Rocaforte
Leo,
tantos anos despois da súa publicación, “La gallina ciega”. ¡Grande Max Aub!
El, que se podería reclamar de tantos sitios, chega ( non “volve”, “vén”,
recalcará máis dunha vez), chega, digo, a España para descubrir que un exiliado
xa non é de ningún sitio, non encontrará en ningures unha patria que poida dicir que “é a súa”. El, nacido
francés, nunha familia xudía, o pai polaco, a nai francesa, de ascendencia
saxona. Chega cos seus pais a Valencia
contando once anos e alí decide ser valenciano (“un é de onde fixo o
bacharelato”, tamén repetirá) e a nacionalidade non adquirida por nacemento,
senón por elección, é máis forte e verdadeira.
Desde
neno fala francés, alemán e castellano. Ós dezaoito ou vinte anos empeza a
viaxar pola península ata rematar en Madrid. Desátase a guerra incivil, o
exilio (Francia, onde naceu. Arxelia. Marrocos. México, onde adquirirá unha
nova nacionalidade).
E cando
ten sesenta e seis anos, despois de prometer non regresar a España ata Franco
non estar morto, vén. Non pode esperar máis e vén. Para bater coa amarga
realidade do franquismo. Esto xa non é España, a súa España, a que leva no
corazón. Visita vellos e novos amigos. Cabréase cando o interrogan con
insistencia: “Sácame dos eixos esta pregunta insidiosa de cada quen: ¿Qué che
parece España?” “Non lles importa nada o que me pareza España. O que queren que
lles conteste é que estou asombrado das estradas, dos paradores, dos
restaurantes, das comidas”.
Entre os
visitados está xente que admira: Dámaso Alonso, Américo Castro, “sempre
eternamente cabreado contra os seus inimigos reais ou inventados”. Louva, entre
os novos, a Juan Goytisolo, a José Ángel Valente. A veces os seus eloxios, duns
ou outros, de residentes ou exiliados, resístense a ser expresados, o que os
fai máis valiosos: “Cernuda, ese frío, distante, elegante, antipático,
prodixioso poeta”.
De toda
a viaxe vai gardando constancia, toma notas, fai gravacións. E de todo ese
material, finalmente, sairá este libro, doloroso, que tardei tanto en ler.
¡Grande (e pobre) Max Aub!, o home que quixo ser sempre de onde fixo o
bacharelato. E non o deixaron.
Ningún comentario:
Publicar un comentario