DE NUBEIROS E TRONANTES - e 5

Por Pepe de Rocaforte

Chegados a este punto quizais sexa mellor falar das conclusións que á vista dos autores consultados, tirei pola miña banda: Ó meu entender, a razón para que se fale por un lado de homes altos e guapos, vestidos de señoritos, e por outro de homes feos e monstruosos, semellantes a monos peludos, está en que os primeiros son nubeiros e os segundos tronantes. ¿Estamos de acordo? Supoño que si.

Adiantando un pouco máis, arriscaríame a soster que os nubeiros, quen, o mesmo que o demo e os mouros, seica cortan finamente o castelán, son xente de fóra; mentres os tronantes, faladores de bo galego cando queren, como é o caso do noso paisano Bastián de Padrón, son xente do país, máis ou menos recastada de espírito celeste. E ata me atrevería a citar un exemplo sucedido tempo atrás, cando nin pola cabeza me pasara a idea de investigar un pouco a natureza de nubeiros e tronantes.

Naquela ocasión púidose ver a desfeita que, á parte da climatolóxica, fixeron na Galicia enteira dous nubeiros e un tronante. Pero eso xa ten algo máis que ver coa política e nesa cuestión, aquí, non vou entrar, aínda que me sinto tentado a preguntar se don Pedro Sánchez non será un nubeiro, e don Manuel Fraga Iribarne, que en paz descanse, non tería sido un tronante.

En fin, brincadeiras á parte, o que compriría como remate é saber como nos librar tanto de uns coma dos outros, a ver se dese xeito o apartado meteorolóxico se porta un pouco mellor con nós. Na miña parroquia non sabemos de ningún esconxuro especial, a non ser aquel das tronadas, que di: «Santa Bárbara bendita / que nel cielo estás escrita / cunha folla de papel e auga bendita», seguida dun painoso e non sei cantas avemarías.

Ou esta fermosa variante que me permito copiar de don Antonio Fraguas: «Santa Bárbara bendita / que en el cielo estás escrita, / guarda pan, guarda vino, / guarda a la gente en el camino».

Para o tronante está moi ben aquela que di: «tente trono, tente tú / que Dios pode máis que tú».

O uso das campanas como contaban os seitureiros de Luneda, tamén é cousa boa acompañado dun fumazo de loureiro bendicido. O ritmo a seguir nas badaladas para arrenegar o trono segundo un especialista, o sancristán de Noceda, nas Nogais (disque é así como lle temos que chamar en galego a esta localidade luguesa), debe ser: dous golpes cunha campana e un golpe coa outra, ritmicamente, “xogando as campanas”, ó tempo de recitar aquelo de “tente trono, tente tu...”

Pero xa posto a rematar de verdade, o na miña opinión mellor e máis longo esconxuro recólloo da profesora Castells Vila, quen polas terras de Viana do Bolo oíu recitar así: «Aparta nublado, / márchate a descargar / a montes despoblados. / Nubes desparramadas / no os resolvais / en dañinas granizadas. / Por san Fabián, / por san Sebastián, / por todos los santos / que en el cielo están. / Pastores y ganados / que están en despoblados / y hombres bautizados / que sean resguardados / de centellas y truenos / y trague esta tormenta / los profundos infiernos. / Por santa Paulina / y santa Eduvigis / dejad estos terrenos / tranquilos y felices. / Viñedos fecundos / cosechas y prados, / espigas maduras, / no sean dañados. / Retírate Satanas / al infierno explotarás.»