Ons, unha sentinela no Atlántico. (I)

            Antes da viaxe

Desde a Barbanza, cando vemos o faro de Ons cuberto polo manto da néboa, axiña prognosticamos, segundo a cor, a forma e ata a rapidez con que se estende, cal vai ser o tempo que nos agarda para os próximos días. E os máis expertos ata son quen de adiviñar as horas exactas que tardará en chegar o vendaval ou os días de chuvia que nos agardan.

    

        Ons esténdese como unha longa parede de seis quilómetros por dous de ancho para protexer a ría de Pontevedra, pero desde Supinal, onde montamos o noso parladoiro de cada tarde, é un monte gris, longo, confundido coas terras do Salnés, apuntando cara ese mar tenebroso que os antigos rexeitaban cruzar, cara ese mar incerto que se converteu en porta do mundo, do Novo Mundo, para os nosos antepasados.

            Ons presenta ó lado do Atlántico, ó oeste, unha cara escarpada, rochosa, salpicada de múltiples furnas e coroada por unha vexetación salvaxe, formada por toxos e carrouchas, mentres que o lado que dá á ría é máis suave, con terras de cultivo, piñeiros e unha ampla variedade de plantas, árbores e arbustos, coa beiramar salpicada de praias de area fina e branca mirando para as terras da ría. Neste lado está o peirao e as casas, ó abrigo do inclemente océano polas lombas que alcanzan os 128 metros de altitude no faro. Ou iso din os papeis que consultamos antes da partida.

            Aí ficou Ons, como unha sentinela, vixiando cando veñen os temporais de sur, para amainalos no que poida, ela e a pequena Onza, Onceta ou Oncela, que ninguén se pon de acordo, pero nós, desde hoxe chamaremos Onsela, a Ons pequena, con ese sufixo diminutivo engadido que pensamos ha de ser o máis adecuado, como insuela, rochela ou portela. E entre elas, entre Ons e Onsela, ábrese un pequeno pasadizo, como a porta dun castelo.

            Informámonos sobre as cousas imprescindibles que podemos gorentar na illa cos cinco sentido, e finalmente preparamos a viaxe convencidos de que aquí aínda podemos atopar os restos dese comunidade que de antigo se asentou, poboou a illa, explotou os seus recursos, adaptouse ó terreo, enfrontou os perigos e advertía ós de terra firme do mal que camiñaba sobre o océano. Terra de vixías, sen xuíces nin policías, nin sequera agora, nestes incertos tempos da modernidade, rexidos por antigas leis comunais, curados con remedios arcaicos cando algún mal os atormentaba, e aprendendo sempre da voz dos seus maiores, para transmitir o saber aprendido ós descendentes.

            Cargamos co caderno en branco e un pequeno mapa e imos aló.

A incerta singladura entre a néboa