XAQUÍN, XOCAS NA LEMBRANZA URXENTE

Por José Mª Monterroso Devesa

Alá se nos foi o Xocas.

Xaquinciño amigo, outro máis que se vai.

Vinte por derradeira vez na tua casa da bela Pontevedra o Dia da Galiza Mártir 2013.

Como nos víramos tantos anos naquelas ofrendas a Bóveda no camposanto pontevedrés.

(Falar, falamos “polo aramio” un par de veces máis).

Agora pillásteme destoutra banda.

Como para amortecerme o mal trago.

O oceano pon una barreira física.

O océano, tamén, é navegable para os pesares.

E se non, que llelo pergunten aos millóns dos nosos emigrantes.

Nel non afoga a mágoa, ela abrolla, como diría Castelao en falando do viño.

Dígocho como bo catador e bo gurmé que foras.

Xaquín d’O Facho por trece anos, se cadra onde máis feliz foste (fora a docencia da Sexoloxía), seguramente máis feliz que nas tuas viaxes profisionais tras dos médicos.

Xocas argallando o precursor Concurso de Poesía Nova O Facho.

Xaquín integrando a actividade teatral da asociación.

Xocas con solución para todo nos momentos difíceis da nosa cara agrupación.

Xocas pondo o ombro na editorial musical Ruada.

Rendémoste homenaxe cando partiste para a cidade do Lérez.

Felipe Senén insistíame estes últimos anos na necesidade de brindarche outro recoñecimento.

Desfrutamos contigo en Merza a homenaxe que recebeste do Concello de Vila de Cruces.

Xeneroso Xaquín que nos abriste as portas da casa petrucial desa Merza fermosa, xa nos tempos da tua garimosa mai a quen tanto te imitabas, casal con reminiscencias da Condesa dona Emilia, tua parenta.

Onde nos convocaste tantos veraus á beira do rio Toxa ou en Carboeiro, bañado polo Deza, mosteiro do que foste amigo.

Algunha vez, lémbraste. Xocas?, acudimos aos xenerais dese Entroido.

Fican fotos (grande invento).

Do moito que sabías, Xaquín, apenas publicaste una monografía de Merza… na que figuran, como non, os teus amigos costumeiros.

Resta publicarse o teu estudo sobre as bandas municipais: deberíamos encargarnos diso eses amigos: qué menos!

Fixérasme un retrato instantáneo a lápiz do que tanto gostei que o incluín en máis dun papel con letras miñas.

Tentei retribuirte, Xocas, cun soneto “en clave amical”, coa pretensa solenidade das vellas apoloxías, un pouco en serio outro pouco con humor.

Fican libros que me trouxeras de Venezuela, engaiolado como viñas con aquelas reiteradas xornadas americanas.

A tua xenerosidade, Xaquín, permitiume ir, no teu lugar (ti o presidente, eu representando a O Facho) ao Recife pernambucano, coa concreta misión de achegar aló o libro galego.

Querendo, en fin, lembrar as tuas variadas facetas, é de supor que esquezo o miolo da persoa: é que non é doado evocarte mellor neste momento de impacto emocional.

Ficas ti mesmo entre nós (e en Pilar e teus irmaus) até que, ao noso turno, nos vaiamos indo para ese mundo descoñecido “alén das estrelas”…